درباره ما

آیا امام علی علیه السلام پشت سر خلفاء نماز خوانده است؟
کد سؤال: ۱۰۲۷۲امامت و ائمه (علیهم السلام) »امامت خاصه »امام علی (ع) و خلفاء »اقتدای حضرت به خلفا در نماز جماعت و جنگ ها
تعداد بازدید: ۸۱۹
آیا امام علی علیه السلام پشت سر خلفاء نماز خوانده است؟

توضيح سؤال :

احسان الهي ظهير مي نويسد :

كان عليّ أحد المستشارين المقرّبين إليه، يشترك في قضايا الدولة وأمور الناس ، ويشير عليه بالأنفع والأصلح حسب فهمه ورأيه... لا يمنعه مانع ولا يعوقه عائق، يصلّي خلفه ويعمل بأوامره، ويقضي بقضاياه، ويستدلّ بأحكامه ويستند .

امام علي عليه السلام يكي از مشاورين نزديك عمر بود كه با او در تمام قضاياي دولت و امور مردم مشاركت داشت و بهترين ، با ارزش ترين مشورت ها را مي داد و در اين رابطه هيچ چيزي مانع او نبود . پشت سر عمر نماز مي خواند و به دستورات او عمل مي كرد ... .

پاسخ :

براي روشن شدن حقيقت مسأله ، بايد تمامي رواياتي را كه دلالت مي كند كه امام علي عليه السلام پشت سر خلفاء نماز خوانده اند ، تك تك بررسي شود .

روايت اول :

۱ . روي الطبرسي في الاحتجاج: وحضر المسجد وصلّي خلف أبي بكر .

الاحتجاج: ۱/۱۲۶، وعنه في بحار الأنوار ۲۹/۱۲۷ ح ۲۷، مدينة المعاجز: ۳/۱۵۲.

اولاً : سند اين روايت مرسل است ؛ زيرا طبرسي روايت را مستقيماً و بدون ذكر واسطه از حماد بن عثمان از امام صادق عليه السلام نقل مي كند ؛ در حالي كه حماد بن عيسي متوفاي ۱۹۰ هـ و خود طبرسي متوفاي ۵۴۸ هـ است .

ثانيا : ظاهرا مصدر كلام طبرسي روايتي است كه در تفسير قمي وجود دارد كه وي از پدرش ابراهيم بن هاشم ، از ابن أبي عمير ، از عثمان بن عيسي و حماد بن عيسي از امام صادق عليه السلام نقل كرده است . اين روايت هر چند از نظر سند مشكلي ندارد ؛ اما از نظر دلالت چيز ديگري را ثابت مي كند .

روايت در تفسير قمي اين چنين آمده است :

حضر المسجد ووقف خلف أبي بكر وصلّي لنفسه .

در مسجد حاضر مي شد و پشت أبي بكر مي ايستاد ؛ اما نماز را فرادي مي خواند .

ثالثاً : در خود همين روايت آمده است كه ابوبكر با مشورت عمر به خالد بن وليد دستور داده بودند كه هنگام سلام نماز ، علي را با شمشير بكشد ؛ ولي ابوبكر در حين خواندن نما پشيمان شد و قبل از دادن سلام گفت :

يا خالد لا تفعل ما أمرتك به .

و اهل سنت هرگز نمي توانند به مضمون اين روايت ملتزم بشوند . اگر مي خواهند نماز پشت سر خلفا را براي امام علي عليه السلام ثابت كنند ، بايد تروريست بودن خلفا را نيز بپذيرند ؛ چون نمي شود به مضمون يك بخش از روايت ملتزم و به بخش ديگر ملتزم نباشند ؛ چون در اين صورت مصداق « يؤمن ببعض و يكفر ببعض » خواهند شد .

و جالب اين است كه همين مطلب را سمعاني از علماي بزرگ اهل سنت در ترجمه رواجني ، استاد بخاري نيز نقل مي كند :

حديث أبي بكر رضي اللّه عنه : أنّه قال : «لا يفعل خالد ما أمر به. سألت الشريف عمر ابن إبراهيم الحسيني بالكوفة عن معني هذا الأثر فقال : كان أمر خالد بن الوليد أن يقتل عليّاً ، ثم ندم بعد ذلك ، فنهي عن ذلك .

روايت دوم :

وفي نوادر أحمد بن عيسي الأشعري عن عثمان بن عيسي ، عن سماعة ، قال : سألته عليه السلام عن مناكحتهم والصلاة معهم ؟ فقال : هذا أمر تمديد إن يستطيعوا ذاك ، قد أنكح رسول الله صلي الله عليه وآله ، وصلي علي عليه السلام وراءهم .

اين روايت را شيخ حر عاملي رحمت الله عليه در كتاب وسائل ، در باب استحباب حضور الجماعة خلف من لا يقتدي به، للتقية والقيام في الصف الأول معه ، نقل كرده است .

يعني اين كه از باب تقيه و در زماني كه جان ، مال و ناموس انسان در خطر باشد ، مستحب است انسان در نماز جماعت كسي كه نماز خواندن پشت سر او جايز نيست ، حاضر شود .

و همچنين علامهء مجلسي رحمت الله عليه در كتاب بحار ، باب نكاح المشركين والكفّار والمخالفين والنصاب نقل كرده است .

پس اين روايت اهل سنت را به مقصدشان نمي رساند ؛ چرا كه در تقيه بحث اكراه و اجبار مطرح است و اگر انسان مجبور باشد ، حتي مي تواند دخترش را به كافر و مشرك عقد كند ؛ چه رسد به كسي ظاهراً خود را مسلمان مي داند و پنج وقت نماز مي خواند .

روايت سوم :

روي الحميري عن جعفر ، عن أبيه قال : كان الحسن والحسين عليهم السلام يقرآن خلف الإمام .

و در وسائل نيز اين گونه آمده است :

عبد الله بن جعفر في (قرب الإسناد) عن الحسن بن ظريف ، عن الحسين بن علوان ، عن جعفر ، عن أبيه قال : كان الحسن والحسين عليهما السلام يقرآن خلف الامام .

مرحوم علامه مجلسي در تبيين كلمهء « امام » در اين روايت مي نويسد :

«خلف الإمام» أي أئمة الجور الذين كانوا في زمانهما عليهما السلام ... .

منظور از «امام » در اين روايت ، همان ائمه جوري هستند كه در زمان آن حضرات حكومت را در دست داشتند . بلي ، امام حسن و امام حسين عليهما السلام پشت سر آن ها مي ايستاد ؛ اما به آن ها اقتدا نمي كرد و براي خودشان نماز مي خواندند .

حضور در نماز جماعت آن ها در زمان ها عادي مستحب مؤكد است ؛ چنانچه بسياري از علما به آن قائل هستند و روايات نيز آن را تأييد مي كند . و در زمان تقيه حضور در نماز جماعت آن ها واجب است ؛ البته اگر امكان داشت بايد اول نماز خود را در خانه بخواند و بعد در نماز جماعت آن ها حاضر شود و اگر امكان نداشت ، در نماز جماعت حاضر شود ؛ ولي براي خودش نماز بخواند و قرائت را ساقط نكند ... .

. الشيعة وأهل البيت : ۶۱.

. تفسير القمي: ۲/ ۱۵۸، ۱۵۹، تفسير نور الثقلين: ۴/۱۸۸.

. الأنساب للسمعاني:۳/۹۵، ط. دار الجنان ـ بيروت و۶/۱۷۰، نشر محمد أمين دمج - بيروت - ۱۴۰۰ هـ

. النوادر ۱۲۹، وسائل الشيعة (آل البيت)، ج ۸، ص ۳۰۱، ح ۱۰۷۲۶.

. وسائل الشيعة (آل البيت)، ج ۸، ص ۲۹۹.

. بحار الأنوار، ج ۱۰۰، ص ۳۷۵.

. قرب الاسناد ص ۱۱۴، ح ۷.

. وسائل الشيعة (آل البيت)، ج ۸، ص ۳۶۶، وسائل الشيعة (الإسلامية)، ج ۵، ص ۴۳۰، جامع أحاديث الشيعة، ج ۶، ص ۵۰۳.

موفق باشيد

گروه پاسخ به شبهات

مؤسسه تحقيقاتي حضرت ولي عصر (عج)

* نام:
* پست الکترونیکی:
* متن نظر :
* کد امنیتی:
  

بازگشت